Rewitalizacja społeczna szansą na trwałą zmianę.

Dodano przez: Alicja Giszczak | 31 grudnia 2019

Rewitalizacja większości z nas kojarzy się z działaniami inwestycyjnymi mającymi na celu zmodernizowanie, odrestaurowanie czy rekultywację zdegradowanej części miasta. Często kojarzy nam się z działaniami prowadzonymi na terenach poprzemysłowych dużych miast. Jednak rewitalizacja to też praca z ludźmi, z lokalną społecznością. I nawet jeśli remonty budynków i przestrzeni publicznych są najbardziej efektowne – najważniejsze jest przezwyciężenie kryzysu społecznego, a przede wszystkim trwała zmiana w naszej mentalności.

Pierwsze projekty rewitalizacji realizowane były w Europie i Stanach Zjednoczonych już od II połowy XIX wieku. W Polsce ten proces zaczął się stosunkowo późno, aza początek systemowego wdrażania rewitalizacji polskich miast można uznać rok 2004, czyli moment wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Kolejne okresy finansowania, kolejne programy operacyjne stwarzały możliwość finansowania działań rewitalizacyjnych, jednak dopiero podjęcie Ustawy o rewitalizacji uporządkowały cały proces, nadały mu ramy prawne i ugruntowały rewitalizację jako ważny element rozwoju lokalnego. To właśnie od tego momentu ujęto rewitalizację jako kompleksowy proces  wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych poprzez działania całościowe, powiązane ze sobą wzajemnie przedsięwzięcia obejmujące kwestie społeczne oraz gospodarcze lub przestrzenno-funkcjonalne lub techniczne lub środowiskowe, działania integrujące interwencję na rzecz społeczności lokalnej, przestrzeni i lokalnej gospodarki, skoncentrowane terytorialnie i prowadzone w sposób zaplanowany oraz zintegrowany.

W zależności od tego w jaki sposób rewitalizacja jest prowadzona, jaki typ przedsięwzięcia będzie realizowany, proces ten może być finansowany z różnych źródeł. Tam, gdzie działania ukierunkowane są na kwestie społeczne, tam gdzie liczy się człowiek, kolejny raz z pomocą przychodzą środki pochodzące z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020, środki przeznaczone na realizację projektów w ramach Działania 7.1 Programy na rzecz integracji osób i rodzin zagrożonych ubóstwem i/lub wykluczeniem społecznym ukierunkowane na aktywizację społeczno-zawodową wykorzystującą instrumenty aktywizacji edukacyjnej, społecznej, zawodowej.

Od 1 stycznia 2019 roku ruszyła realizacja trzech projektów ukierunkowanych na działania rewitalizacji społecznej czyli działania które mają na celu wyprowadzenie ze stanu kryzysowego mieszkańców obszarów zdegradowanych. Projekty te są kontynuacją pilotażowego projektu z 2016 roku, który objął swoim zasięgiem 18 gmin ze Specjalnej Strefy Włączenia. Tamten projekt okazał się sukcesem, a już dziś, po roku realizacji, możemy mówić o kolejnym sukcesie obecnie trwających projektów. Na ten wspólny sukces pracuje wiele ludzi – usłyszeliśmy  podczas wizyty studyjnej mającej na celu przedstawienie dotychczasowych efektów działań rewitalizacyjnych – 3 projekty, 6 podmiotów odpowiedzialnych za ich realizację, 65 gminna terenie których prowadzone są działania rewitalizacyjne, ponad 2 000 osób objętych wsparciem– dodają organizatorzy wyjazdu – środki pochodzącez funduszy europejskich są jedynie narzędziem, które umożliwiają nam realizację poszczególnych działań. Tak naprawdę zaangażowanie lokalnej społeczności i praca na rzecz wspólnego dobra, a przede wszystkim trwała zmiana mentalności ludzi którzy biorą czynny udział w tym długotrwałym procesie rewitalizacji społecznej świadczą o sukcesie tych projektów.

Początki nie były łatwe – mówi w rozmowie z nami Pani Anna Kobielska animator lokalny w gminie Węgorzyno – na pierwsze spotkanie informacyjne przyszły trzy osoby. Musiałam wyjść na ulicę i bezpośrednio „wyłapywać” mieszkańców. Podlipce, to mała popegeerowska wieś, której mieszkańcy nie wierzyli  że mogą mieć wpływ na swoją małą ojczyznę, że sami mogą coś zmienić. Dopiero kolejne spotkania na których tłumaczyliśmy mieszkańcom na czym polega projekt, jakie działania mogą w ramach niego zrealizować zaczęły przynosić efekty. W końcu znalazła się grupa ludzi, którzy odeszli od telewizora, wyszli ze swojego domu i wspólnie zadecydowali, że jednym z działań w ich miejscowości będzie wybudowanie miejsca spotkań, wiaty „Pod kasztanem”. Nie mogłam uwierzyć – dodaje Pani Anna – gdy tyle ludzi wspólnymi siłami zaczęło porządkować teren, przygotowywać podłoże, montować i malować wiatę. Zjednoczyła się cała nasza lokalna społeczność. Można powiedzieć, że ta wiata stała się symbolem zmian – podkreśla – zmieniła się mentalność tych ludzi. Teraz już wiedzą, że dzięki niewielkiej sumie pieniędzy idzięki wspólnej pracy oraz zaangażowaniu można zmienić naprawdę wiele. Zmianę tę również widać w sferze ich życia prywatnego czy zawodowego. Niejednokrotnie mieszkańcy Podlipiec podkreślali, że dzięki temu małemu sukcesowi uwierzyli, że mogą zmienić również swoje życie szukając nowej pracy czy zrywając z nałogiem.

Nie ma jednego przepisu na rewitalizację, każde miasto, miasteczko czy wieś jest inne. Warto jednak korzystać z możliwości jakie dają nam fundusze europejskie, to właśnie one umożliwiają tak wielką zmianę naszej lokalnej społeczności. Wiata „Pod kasztanem” w miejscowości Podlipce, „Różany zakątek” w miejscowości Wiewiecko i Ginawa,  piękny mural w gminie Karlino, wyremontowany przystanek i kreatywna wiata integracyjna w gminie Widuchowa to jedna z wielu inicjatyw oddolnych którą już udało się zrealizować dzięki realizacji projektów rewitalizacyjnych. Pomysłów na działania w projekcie jest wiele, a każdy pochodzi bezpośrednio od mieszkańców obszarów rewitalizowanych, bo to oni maja bezpośredni wpływ na to jak będzie funkcjonować ich mała społeczność.